Mikrobiyoloji genellikle çapları 1mm’den küçük olan ve gözle görülemeyecek küçüklükteki canlılarla uğraşan bir bilim dalıdır.
Bakteri, virüs, protozoonlar, bazı metazoa hayvanlar ve birçok alg’i içerir.
Tıbbi mikrobiyoloji; insanlar için patojen olan mikroorganizmaların teşhisi/tanısı ve identifikasyonu ile ilgilenir.
Endüstriyel mikrobiyoloji; yararlı mikroorganizmaların endüstriyel üretimde kullanımı ile ilgilenir.
Tarımsal mikrobiyoloji; tarımsal üretimi artırmak için mikroorganizmalardan yararlanılır.
Çevre mikrobiyolojisi; çevre sorunlarının giderilmesinde ve değerlendirilmesinde mikroorganizmaların fizyolojik etkilerinden yararlanılır.
Gıda mikrobiyolojisi; gıda maddelerinin üretiminde, korunmasında yararlanılır.
Gen Mühendisliği ve Modern Biyoteknoloji; klonlama (genetik bilgi aktarılması) Bakterilere önceden sentezleyemedikleri insülin, somototropin(büyüme hormonu) sentezletilir. (Kontrollü gen manüplasyonu)
Mikrobiyoloji bilim dalı altındaki diğer bilim dalları: Viroloji, Parazitoloji, Bakteriyoloji, Mikoloji ve İmminoloji, mikrobiyoloji çatısı altında incelenen diğer bilim dallarıdır.
Mikrobiyoloji Tarihi
17. yy’ da mikroskobun bulunuşu ile başlar. İlk mikroskop; Basit mercekli ve Bileşik mercekli (obj+oküler)’dir. İlk mikroskobu Antonj Van Leeuwenhock buldu.
Biyogenez (canlının canlıdan oluşumu) ve abiyogenez (canlının cansızdan oluşumu) yani kendiliğinden oluşum (spontan generasyon) tartışılmaktaydı. Francesco Redi; açık etteki kurtların kendi kendine değil sineklerin bırakmış olduğu larvalardan oluştuğunu söyledi. Appert ; 19..yy’da appertizasyonu keşfetti. Tyndall; bakterilerin sporları olduğunu bu nedenle tek ısıtmanın yeterliği olmadığını 3 gün 100ºC’de ½ saat ısıtmanın (tindalizasyon) gerekli olduğunu buldu.
Pastör; Abiyogenez-biyogenez tartışmasına son verdi. Organik madde transformasyonun (fermantasyon ve pütrefaksiyon) mikroorganizmalarca gerçekleştirildiğini buldu.
Mikroorganizmaların aerobik ve anaerobik yaşam şekilleri olduğunu saptadı ve pastör etksini buldu.
Saf kültür elde etti. Lister; Cerrahi antisepsis olayını ortaya attı. Robert Koch; Şarbon hastalığı etkenini buldu. (B. anthracis) Koch postula(t)larını ortaya atıp tıbbi mikrobiyolojinin temelini attı.
Saf kültür (axenic kültür) kavramını ortaya atanlardan biri de Koch’tur. Arkasından jelâtin kullanarak saf kültürde kullandığı katı besi yerini yaptı. Öğrencisi olan Petri ise Petri Kabını’ icat etti ve mikroorganizma üremesi için geniş yüzey sağladı.
Mikrobiyolojik Yöntemler
Saf kültür; içinde tek tip mikroorganizma bulunan kültürdür.
Karışık kültür; içinde 1’den fazla tip mikroorganizma bulunması halidir.
İzolasyon; istenilen tip mikroorganizmayı diğerleri arasından seçmek ayırmaktır.
Kültürasyon; izole edilen mikroorganizmayı yapay şartlarda – besi yerinde- üretmektir.
Besi yeri; mikroorganizma üremesi için mikroorganizmanın ihtiyaç duyduğu besin maddelerini içeren ortamdır.
Kültür; mikroorganizmanın besi yerinde üremiş halidir.
Kontaminasyon; istenmeyen bir yabancının/mikroorganizmanın bulaşmasıdır.
İnokülasyon (ekim yapmak); mikroorganizmanın besi yerine ekilmesi yada üremesi için besiyerine bırakılmasıdır..
Pasaj yapmak; mikroorganizmanın canlılığını muhafaza etmek amacıyla bir besi yerinden taze bir besi yerine geçirilmesidir.
