Karaciğer: Karaciğer midenin üzerinde, karın boşluğunun sağ üst kısmında bulunan, ortalama 2 kg ağırlığında olan, sağ ve sol olmak üzere iki büyük loptan oluşan bir organdır. Sağ lobunun alt yüzeyinde safra kesesi (öd kesesi) yer alır. Karaciğer hücreleri tarafından üretilen safra adı verilen salgı safra kesesinde depolanır. Besinlerin onikiparmak bağırsağına gelmesiyle buradaki hücrelerden salgılanan kolesistokinin hormonunun etkisiyle safra kesesi kasılır ve safra onikiparmak bağırsağına boşaltılır.
Karaciğerin safra üretimi dışında yaşam için oldukça önemli olan görevleri şunlardır:
• Karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasını düzenler.
• Kanın pıhtılaşmasında görevli olan fibrinojeni üretir.
• Yağda eriyen vitaminleri (A, D, E ve K) depolar.
• Yaşlanan kırmızı kan hücrelerini (alyuvarları) parçalar.
• Kandaki glikozun fazlası glikojene dönüştürülerek karaciğerde depo edilir.
• A vitaminini sentezler.
• Kanın damar içinde pıhtılaşmasını engelleyen maddeyi üretir.
• Proteinlerin parçalanması sonucu açığa çıkan ve zehirli olan amonyağın daha az zararlı olan üreye dönüşümünü sağlar.
• Vücuda girmiş olan toksik (zehirli) maddelerin etkisini azaltır.
Pankreas: Mide ile onikiparmak bağırsağı arasında midenin hemen altında yer alır. 75-80 g ağırlığındadır ve şekil olarak yaprağa benzer. Salgılarıyla sindirim sistemine yardımcı olur. Pankreas hem hormon hem de sindirimde görev alan enzimleri salgılar. Bu yüzden karma bez olarak bilinir. Pankreas hormon olarak insülin ve glukagon salgılar. Bu hormonlar sayesinde şeker metabolizmasını düzenler. Pankreastan salgılanan ve pankreas öz suyu adı verilen salgıda ise su, bikarbonat iyonları ve sindirimde görev alan enzimler vardır. Bikarbonat iyonları sayesinde mideden gelen asit özellikteki kimusun nötrleşmesi, sindirimde görev alan enzimler ile de besinlerin sindirimi sağlanır.
Tükürük bezleri: Tükürük bezleri kulak altı, çene altı ve dil altında bulunur. Bu bezler tükürük adı verilen bir salgı üretir. Tükürüğün içinde su, sodyum, kalsiyum gibi bazı iyonlar, mukus ve enzimler bulunur. Böylece tükürük ağzın nemli kalmasını, besinlerin kayganlaşmasını ve içerdiği enzimlerle ağızda karbonhidratların kimyasal sindiriminin başlamasını sağlar. Tükürükte bulunan başka bir enzim de diş çürümesine yol açan bakterilerin çoğunu yok ederek diş çürümesini önler. Yetişkin bir insanda günde ortalama 1000-1500 mL tükürük salgılanır. Tükürüğün pH değeri 6-7 arasındadır yani nötrdür. Tükürük pH’sının yükselmesi, tükürüğün yapısında bulunan kalsiyum ve fosfor gibi maddelerin çökmesine ve diş taşları oluşmasına neden olur.
