Bağlı gen olarak bilinen ancak bazı kaynaklarda bağımlı gen olarak da yer alan gen türünde; iki ya da daha fazla gen aynı kromozom üzerinde bulunur. Bağlı genler gametlere beraber giderler, bağımlı genlerin ayrılması için krossing over olması gerekir.
Bitkilerde renk, koku veya diğer tüm özellikleri belirleyen genler vardır. Bu genlerin kromozonlar üzerinde nerede yer aldıklarını teknoloji ile belirlemek mümkündür.
Mendel, her bir genin farklı bir kromozom üzerinde yer aldığını kabul etmiştir, yani tüm genlerin bağımsız olduğunu düşünmüştür. Ancak sonrasında yapılan çalışmalar neticesinde bir kromozom üzerinden birden çok genin olduğu tespit edilmiştir. Örneğin mısır bitkisinde yapılan inceleme neticesinde 10 çift kromozom üzerinde yaklaşık 500 adet gen olduğu belirlenmiştir.
Bağımlı Gen Ne Demektir?
Kromozomlar üzerinde yer alan genlerin gametlerin oluşumu esnasında gruplar halinde geçme eğilimi göstermelerine Bağlılık denir. Gruplar halinde hareket eden bu genlere de Bağlı genler adı verilir. Kromozom çifti sayısı, bağlı gen grubu sayısı ile birbirine eşittir.
Genlerin bağlılık özelliklerinin kuvvetli olup olmaması birbirlerinden ayrılmaları durumunu etkilemektedir. Aynı gen grubunda yer alan genler arasında çoğu zaman yeni kombinasyon oluşmaz.
Bağımlı Genlerin Ayrılması
Bağlı genlerin ayrılması sadece crosover (krossing over) ile mümkündür. Krossing over; mayoz bölünmenin profaz I evresinde görülür. Çift halde bulunan kromozomların parça değişimi yapmasına krossing over adı verilir. Bu eylem sonucunda farklı kromozomlarda bulunan aleller birbiriyle yer değişir ve genetik rekombinasyon oluşur. Bağlı genler arasındaki mesafe arttıkça krossing over olasılığı da artar. Bir başka deyişle bağlı genler birbirinden ne kadar uzaksa krossing over olma olasılığı o kadar yüksektir.
Crosover veya krossing over ya da parça değişimi mayoz bölünmenin profaz I evresinde görülen, çift halde bulunan kromozomların yaptığı parça değişimine verilen addır. Bunun sonucunda genetik rekombinasyon meydana gelir. Yani farklı kromozomlarda bulunan genlerin alelleri birbiriyle yer değiştirir.
Bağımlı genlerde gamet çeşidi sayısı; krossing over var ise 2n formülü ile, Krossing over yok ise melez karakter sayısı tespit edildikten sonra 2n formülü ile bulunur.
Bağlı gen terimi bazı kaynaklarda bağımlı gen olarak geçmektedir. Bağımlı gen ne demek sorusuna verilecek en güzel cevap ise aynı DNA üzerindeki genlere verilen ad olacaktır. Ayrıca farklı DNA’lar üzerindeki genlere de bağımsız genler adı verilir.
