Bir karakter yönüyle heterozigot (melez) olan bireylere monohibrit, böyle iki bireyin çaprazlanmasına da monohibrit çaprazlama denir.
Bireyin genotipinde bir karakterden sorumlu iki alel, gamet oluşumu sırasında eşit olasılıkla rastgele ayrılır ve farklı gametlere gider. Bu durum Mendel’in Ayrılma İlkesi olarak adlandırılır.
Örneğin homozigot mor çiçekli bezelye (AA) ile homozigot beyaz çiçekli bezelye (aa) çaprazlanırsa (melezleme) AA genotipli bireyden A, aa genotipli bireyden a genotipli gamet oluşur. Oluşan gametler kendi aralarında çaprazlandığında elde edilen F1 kuşağındaki bireylerin tamamı heterozigot (Aa) mor çiçekli olurken beyaz çiçekli (aa) bezelyeler oluşmaz.
Mendel, F1 de ortaya çıkan mor çiçek rengi özelliğini baskın, gizlenen beyaz çiçek özelliğini çekinik olarak ifade etmiştir. Bu durum Mendel’in Tam Baskınlık İlkesi, F1 deki tüm bireylerin aynı olması ise Mendel’in Benzerlik İlkesi olarak adlandırılır.
Mendel daha sonra F1 kuşağındaki bireyleri kendi aralarında çaprazlamış (kendileştirme) ve F2 kuşağını elde etmiştir. F2 kuşağında homozigot mor çiçekli (AA), heterozigot mor çiçekli (Aa) ve homozigot beyaz çiçekli (aa) bezelyelerin oluştuğunu gözlemlemiştir.
Genetik çaprazlamalar sonucu oluşması muhtemel genotipler, yukarıdaki gibi de gösterilebilir. Buna göre yatay düzleme erkek ata tarafından oluşturulması mümkün olan tüm gametler, düşey düzleme dişi birey tarafından oluşturulabilecek tüm gametler yazılır. Erkek ve dişi gametlerin kesişimleri oluşacak bireylerin genotipini verir. Bu yöntem İngiliz genetik bilimcisi R.C.Punnett (R.C. Panıt) tarafından geliştirildiği için Punnett karesi olarak adlandırılır.
