Her canlı organizma iki gruptan birine bağlıdır: ökaryotlar veya prokaryotlar. Hücre yapısı, bir organizmanın hangi gruba ait olduğunu belirler. Bu yazıda prokaryotların ve ökaryotların ne olduğunu ayrıntılı olarak açıklayacağız ve ikisi arasındaki farkları anlatacağız.
İçindekiler
Prokaryot Tanımı
Prokaryotlar, en dikkat çekici olanı çekirdek olan zara bağlı yapılara sahip olmayan tek hücreli organizmalardır. Prokaryotik hücreler, çapı küçük, basit hücreler olma eğilimindedir.
Prokaryotik hücreler zara bağlı değilken, farklı hücre bölgelerine sahiptirler. Prokaryotik hücrelerde DNA, nükleoid adı verilen bir bölgede kümelenir.
Prokaryotik Hücrelerin Özellikleri
İşte prokaryotik bir bakteri hücresinde bulabileceklerinizin bir listesi.
- Nükleoid: Hücrenin DNA’sını içeren merkezi bir bölgesi.
- Ribozom: Ribozomlar protein sentezinden sorumludur.
- Hücre duvarı: Hücre duvarı, dış ortamdan yapı ve koruma sağlar. Çoğu bakteri, karbonhidratlardan ve peptidoglikanlar adı verilen proteinlerden oluşan sert bir hücre duvarına sahiptir.
- Hücre zarı: Her prokaryotun, hücreyi dış ortamdan ayıran, plazma zarı olarak da bilinen bir hücre zarı vardır.
- Kapsül: Bazı bakterilerin hücre duvarını çevreleyen kapsül adı verilen bir karbonhidrat tabakası vardır. Kapsül, bakterilerin yüzeylere yapışmasına yardımcı olur.
- Fimbria: Fimbria , (bağlanma pilusu) hücre bağlanmasına yardımcı olan ince, tüylü yapılardır.
- Pili: Pili, bağlanma ve DNA transferi de dahil olmak üzere birçok rolde yer alan çubuk şeklindeki yapılardır.
- Flagella: Flagella , harekete yardımcı olan ince, kuyruk şeklindeki yapılardır.
Prokaryot örnekleri
Bakteriler ve arkeler iki tür prokaryottur.
Prokaryotlarda mitokondri var mı?
Hayır, prokaryotlarda mitokondri yoktur. Mitokondri sadece ökaryot hücrelerde bulunur. Bu aynı zamanda çekirdek ve Golgi aygıtı gibi diğer zara bağlı yapılar için de geçerlidir. Zamanla evrim, bu ayrı organizmaların tek bir ökaryotik organizma olarak işlev görmesine yol açtı.
Ökaryotik Tanımı
Ökaryotlar, hücreleri bir çekirdek ve bir plazma zarı ile çevrelenmiş diğer organellere sahip organizmalardır. Organeller, enerji üretimi ve protein sentezi gibi çeşitli işlevlerden sorumlu iç yapılardır.
Ökaryotik hücreler karmaşıktır. Ökaryotların çoğu çok hücreli organizmalar olsa da, bazı tek hücreli ökaryotlar vardır.
Ökaryotik Hücrelerin Özellikleri
Ökaryotik bir hücre içinde, her bir zara bağlı yapı, belirli hücresel işlevleri yerine getirir. Ökaryotik hücrelerin birincil bileşenlerinin çoğuna genel bir bakış.
- Çekirdek: Çekirdek, genetik bilgiyi kromatin şeklinde depolar.
- Çekirdekçik: Çekirdek içinde bulunur, nükleolus ökaryotik hücrelerin ribozomal RNA’nın üretildiği kısmıdır.
- Plazma zarı: Plazma zarı, tüm hücreyi çevreleyen ve iç organelleri kapsayan bir fosfolipid çift tabakasıdır.
- Hücre iskeleti veya hücre duvarı: Hücre iskeleti veya hücre duvarı yapı sağlar, hücre hareketini sağlar ve hücre bölünmesinde rol oynar.
- Ribozomlar: Ribozomlar protein sentezinden sorumludur.
- Mitokondri: Hücrenin santralleri olarak da bilinen mitokondri, enerji üretiminden sorumludur.
- Sitoplazma: Sitoplazma, hücrenin nükleer zarf ile plazma zarı arasındaki bölgesidir.
- Sitosol: Sitosol, hücre içinde organelleri içeren jelatinli bir maddedir.
- Endoplazmik retikulum: Endoplazmik retikulum, proteinlerin olgunlaşmasına ve taşınmasına adanmış bir organeldir.
- Veziküller ve vakuoller: Veziküller ve vakuoller, taşıma ve depolamada yer alan zara bağlı keselerdir.
Ökaryotların hepsinde olmasa da çoğunda bulunan diğer yaygın organeller arasında Golgi aygıtı, kloroplastlar ve lizozomlar bulunur.
Ökaryot Örnekleri
Hayvanlar, bitkiler, mantarlar, algler ve protozoaların tümü ökaryottur.
Prokaryotlar ve Ökaryotların Karşılaştırılması
Dünyadaki tüm yaşam ökaryotik hücrelerden veya prokaryotik hücrelerden oluşur. Prokaryotlar yaşamın ilk formuydu. Bilim adamları, ökaryotların yaklaşık 2,7 milyar yıl önce prokaryotlardan evrimleştiğine inanıyor .
Bu iki organizma türü arasındaki temel ayrım, ökaryotik hücrelerin zara bağlı bir çekirdeğe sahip olması ve prokaryotik hücrelerin ise buna sahip olmamasıdır. Çekirdek, ökaryotların genetik bilgilerini depoladığı yerdir. Prokaryotlarda DNA, nükleoid bölgede kümelenir, ancak zara bağlı bir çekirdek içinde depolanmaz.
Çekirdek, ökaryotlardaki birçok zara bağlı organelden sadece biridir. Prokaryotlarda ise zarla çevrili organeller yoktur. Bir diğer önemli fark, DNA’nın yapısıdır. Ökaryotik DNA, çoklu doğrusal çift sarmallı DNA moleküllerinden oluşurken, prokaryotlarınki çift sarmallı ve daireseldir.
Prokaryotlar ve Ökaryotlar Arasındaki Temel Benzerlikler
Prokaryotik veya ökaryotik tüm hücreler bu dört özelliği paylaşır:
- DNA
- plazma zarı
- sitoplazma
- ribozomlar
Prokaryotlarda ve Ökaryotlarda Transkripsiyon ve Translasyon
Prokaryotik hücrelerde, transkripsiyon ve translasyon birleştirilir, yani translasyon mRNA sentezi sırasında başlar.
Ökaryotik hücrelerde transkripsiyon ve translasyon eşlenmez. Transkripsiyon çekirdekte meydana gelir ve mRNA üretir. MRNA daha sonra çekirdeği terk eder ve hücrenin sitoplazmasında translasyon meydana gelir.
Prokaryot vs ökaryot: Temel Farklar
Prokaryotik :
- Çekirdek: yok
- Zara bağlı organeller: yok
- Hücre yapısı: tek hücreli
- Karmaşıklık: basit
- DNA şekli: dairesel
- Örnekler: baktreiler, arkler
Ökaryot :
- Çekirdek: var
- Zara bağlı organeller: var
- Hücre yapısı: Esas olarak çok hücreli; bazı tek hücreliler de var
- Karmaşıklık: karmaşık
- DNA şekli: doğrusal
- Örnekler: hayvanlar, bitkiler, mantarlar, protistler
