Sindirim: Karbonhidrat, yağ, protein gibi büyük moleküllü besin, protein gibi büyük moleküllü besin maddelerinin kendilerini oluşturan parçalanarak hücre zarından geçebilecek hâle gelmesidir. Bu olay mekanik ve kimyasal olarak iki şekilde gerçekleşir.
Besinler; organizmanın yapısında, büyüme ve gelişmesinde aynı zamanda yaşamsal faaliyetler için gerekli enerji ihtiyacının karşılanmasında kullanılır. Besinlerin vücuda alınmasına beslenme denir.
Üretici canlılar (ototrof) yaşamları için gerekli organik besin maddelerini fotosentez veya kemosentezle kendileri yapar. Tüketici canlılar (heterotrof) ise besinlerini üretemedikleri için dışardan hazır olarak alırlar. Alınan besinlerin hücreler tarafından kullanılabilir hâle gelmesi için sindirimi gerçekleştiren yapılar bulunur. Birçok hayvanda bu yapılar sindirim sistemini meydana getirir.
Sindirim sistemi, besinlerin alınması, sindirilmesi, emilmesi, sindirilemeyen besin atıklarının da dışarı atılmasında görev alır.
Mekanik Sindirim
Besinlerin fiziksel olarak küçük parçalara ayrılmasıdır. Küçük parçaların oluşumunda çiğneyerek ezme ve mide hareketleri etkilidir. Karaciğerden salgılanan safra sıvısının yağları küçük yağ damlacıklarına ayırması da mekanik sindirimdir. Mekanik sindirimde enzimler kullanılmaz.
Kimyasal sindirim
Büyük moleküllü besinlerin hidrolizle yapı taşlarına ayrışmasıdır. Hidroliz için su ve enzimler gereklidir. Sonuçta karbonhidratlar monosakkaritlere, yağlar gliserol ve yağ asitlerine, proteinler de amino asitlere parçalanır.
Kimyasal sindirim, gerçekleştiği yere göre hücre içi ve hücre dışı sindirim olarak ikiye ayrılır:
Hücre içi Sindirim
Amip, öglena gibi bazı bir hücreli canlılarda, süngerlerde ve sölenterlerde ve ayrıca akyuvarlarda görülen sindirim biçimidir. Bu sindirimde besinler, hücre zarı tarafından koful oluşturularak endositozla hücreye alınır. Koful ile lizozom birleşir. Lizozomdaki enzimler, besinleri yapı taşlarına kadar parçalar. Sindirim sonucu oluşan glikoz, amino asit ve yağ asidi gibi besin yapı taşları koful zarından hücre sitoplazmasına geçer ve burada kullanılır. Bu aşamadan sonra koful içinde bulunan atıklar ekzositozla hücre zarından dışarı atılır.
Hücre Dışı Sindirim
Çürükçül canlılarda, salyangoz, denizkestanesi gibi bazı omurgasızlarda ve omurgalılarda görülen sindirim biçimidir. Bu sindirimde, büyük moleküllü besinler hücreden salgılanan enzimler yardımı ile hücre dışında sindirilerek yapı taşlarına ayrışır ve hücre içine alınır.
Besinlerin hücreye alınmasında hücre dışı sindirim, hücre içi sindirime göre daha avantajlıdır. Çünkü hücre dışı sindirim sayesinde canlılar, endositozla alınamayacak kadar büyük moleküllü besinlerden faydalanırlar.
