İnsanın ekosistemdeki rolünü gösterecek önemli bir kriter ekolojik ayak izidir.
Bir kişi ya da topluluk için kullanılan kaynakların üretilmesi ve oluşan atığın giderilmesi için gereken coğrafi alana ekolojik ayak izi denir. Bu alana altyapı ile atık karbondioksitin (CO2) emilimini sağlayacak bitki örtüsü için gerekli alanlar da dâhildir. Bir coğrafi bölgenin yenilenebilir doğal kaynakları üretme gücüne biyolojik kapasite denir.
Bir yerin biyolojik kapasitesi ekolojik ayak izine göre yüksek ise o bölgenin ekolojik olarak kendini yenileme kapasitesi de yüksektir. Türkiye’de ve birçok ülkede ekolojik ayak izi, biyolojik kapasiteyi aşmış durumdadır. Bu durum ülkeleri dünyanın diğer bölgelerindeki tatlı su kaynaklarına, ormanlarına ve tarım alanlarına bağımlı hâle getirmektedir. 2007 yılında küresel ölçekteki tüketimin ekolojik ayak izinin kişi başına 2,7 kha (küresel hektar) olduğu belirlenmiştir. Aynı yıl toplam biyolojik kapasite kişi başına 1,8 kha olarak hesaplanmıştır. Ekolojik ayak izi ile biyolojik kapasite arasındaki fark, kişi başına 0,9 kha’lık ekolojik açığa işaret eder. Bu açık, insanın verdiği zararın, doğa tarafından karşılanamadığının bir göstergesidir.
Kişi başına düşen ekolojik ayak izi sabit olsa bile nüfus artışı kaynaklı olarak azalan biyolojik kapasite, toplamda artan ekolojik ayak izini karşılayamaz hâle gelmektedir. Az gelişmiş ülkelerin ekolojik ayak izi küçük, gelişmiş ülkelerin ekolojik ayak izi büyüktür. Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF)’nın 2012 yılına ait raporuna göre Türkiye’nin ekolojik ayak izi aşağıdaki grafikte verilmiştir.
Bir kişi ya da bir topluluk tarafından tüketilen ürünlerin üretimi için kullanılan yenilenebilir doğal kaynaklara tüketimin ekolojik ayak izi denir. Tüketimin ekolojik ayak izi, biyolojik kapasiteyi aşıyorsa doğal kaynakların bir süre sonra yetersiz kalacağı anlamına gelir. Bir ülke ya da bir coğrafi bölgede sağlanan biyolojik kapasitenin kullanımına üretimin ekolojik ayak izi denir. Bir yerdeki üretimin ekolojik ayak izinin biyolojik kapasiteyi aşması, oradaki doğal kaynakların sürdürülebilir olmayan biçimde kullanılması demektir.
