Virüsler, hastalıklara sebep olmakla birlikte bazı hastalıkların teşhis ve tedavisinde de kullanılabilmektedir. Virüsler kullanılarak hepatit, kuduz ve grip gibi hastalıkların tedavisi için aşı, protein, enzim ve hormon gibi biyolojik moleküller üretilmektedir.
Bu konuda genetik mühendisliği ve biyoteknoloji alanındaki çalışmalar artarak devam etmektedir. Genetik mühendisliği, genetik materyal olan DNA üzerinde yapılan değişikliklerle ilgilenir. Genetik mühendisliğinin geliştirdiği uygulamalar kullanılarak biyoteknoloji sayesinde tarım, tıp ve endüstri gibi alanlarda birçok yararlı ürün elde edilmektedir. Bütün bu çalışmaların temelinde gen klonlaması ve klonlanan bu genlerin konak hücre içerisine taşınması vardır. Klonlanan bu geni, hücre içine taşımada bakteri plazmitleri ve virüsler kullanılmaktadır. Bir canlıdan alınan gen, farklı bir canlıya aktarılarak bu canlının yeni bir özellik kazanması mümkün olmaktadır.
Örneğin bilim insanları, örümceğin ağ üreten genini almış ve bir keçiye aktarmıştır. Böylece bu keçinin sütünden oldukça sağlam bir ağın üretilmesi mümkün olmuştur.
Günümüzde virüsleri kullanarak, çeşitli kanser türlerine karşı tedavi yöntemlerinin geliştirilmesini amaçlayan çok sayıda bilimsel çalışma yapılmaktadır. Bazı virüslerin doğal olarak sahip olduğu bazılarına da genetik müdahalelerle kazandırılan özellikler sayesinde, kanserle mücadelede umut ışığı doğmuştur. Bu virüsler, tümör hücreleri üzerinde farklı mekanizmalar yoluyla etkili olmaktadır. Örneğin virüsler, kanser hücrelerini enfekte ederek onları doğrudan doğruya parçalayabilmektedir.
Kanser hücrelerinin parçalanması, tümöre özgü antijenlerin dolaşım sistemine karışmasına ve dolayısıyla tümör hücrelerine karşı bir bağışıklık tepkisi oluşmasına neden olmaktadır. Oluşan bu bağışıklık tepkisi, metastaza uğramış kanser hücrelerine karşı da yeni bir savunma mekanizması oluşturmaktadır. Metastaz, tümör dokusundaki bazı kanserli hücrelerin dolaşım sistemi ile başka organlara taşınarak orada yeni tümör oluşturmasıdır. Bunun dışında virüsler, belirli bir enzimin, tümör hücresi içinde sentezlenmesini sağlayan bir vektör (gen taşıyıcı) işlevi görmektedir. Bunu takiben verilen ilaç öncülü, bir madde enzimle birleşmekte ve kanser hücreleri için zehirli olan başka maddeler oluşturarak kanser hücrelerini öldürmektedir.
Virüslerin kanser tedavisindeki etkinliği ve bu yöntemin güvenilirliği kanıtlanırsa yakın gelecekte cerrahi tedavi, ilaç tedavisi ve ışın tedavisine ek olarak kansere yönelik yeni bir tedavi seçeneğinin ortaya çıkacağı düşünülmektedir.
