Çiçeğin Yapısı ve Kısımları
  1. Anasayfa
  2. Bitki Biyolojisi

Çiçeğin Yapısı ve Kısımları

0

Çiçekler çiçeğin taşınmasını sağlayan çiçek sapına bağlı; çanak yapraklar, taç yapraklar, erkek ve dişi organlardan oluşur. Çiçeğin en dışında bulunan, yeşil renkli olan ve yapraksı görünümde olan çanak yapraklar; çiçek tomurcukları açılmadan önce onları sararak korur.

Çanak yaprakların üzerinde bulunan, renk ve görüntüsüyle böcekleri çekerek tozlaşmaya yardımcı olan taç yapraklardır. Erkek organ; sapçık ile başçık olmak üzere iki kısımdan oluşur. Sapçık; başçığın hareketliliğini sağlar, başçık ise polenlerin üretildiği ve depolandığı kısımdır. Dişi organ; yumurtalık, tepecik ve dişicik borusu olmak üzere üç kısımdan oluşur. Yumurtalıkta tohum taslağı bulunur. Polenlerin tutunup çimlendiği nemli ve yapışkan yapıya tepecik (stigma), polen tüpünün yumurtalığa geçişini sağlayan yapıya ise dişicik borusu denir.

Çanak yaprak, taç yaprak, erkek ve dişi organ gibi yapıların hepsine sahip çiçeklere tam çiçek (hermafrodit) denir. Dağ lalesi, şeftali, erik gibi bitkiler örnek verilebilir. Bu yapılardan herhangi birinin eksik olduğu çiçeklere de eksik çiçek denir. Erkek ve dişi çiçekleri aynı bitki üzerinde bulunduran bitkilere monoik (tek evcikli) bitkiler denir. Mısır bitkisi, tek evcikli bitkilere örnek verilebilir. Bazı bitkilerde ise bitkinin üzerinde sadece dişi çiçek veya erkek çiçek bulunur. Böyle bitkilere ise dioik (iki evcikli) bitkiler denir. İncir, hurma, söğüt, kavak gibi bitkiler dioik bitkilerdir.

İncir bitkisi iki evcikli yani dioik bir bitkidir. Erkek incire ilek adı verilir. İleklerin içinde yaşayan ve ilek sineği adı verilen bir sinek türü, erkek incirdeki polenlerin dişi incirdeki yumurtayı döllemesini sağlar. İncir üreticileri de, yılın belirli zamanlarında incir ağaçlarının bulunduğu bölgelere olgunlaşmış ilekleri bırakırlar. İleklerden çıkan sinekler de, dişi incirlere polen taşır.

Dişi üreme hücresi olan yumurtanın üretildiği yumurtalıktaki tohum taslağı içinde diploit kromozomlu megaspor ana hücresi yer alır. Mayoz bölünme geçiren bu hücre, dört tane haploit kromozomlu megaspor oluşturur. Ancak oluşan hücrelerden üç tanesi ölürken, canlı kalan megaspor ise arka arkaya üç kez mitoz bölünme geçirir ve sekiz tane haploit çekirdek oluşturur. Antipot çekirdekler adı verilen sekiz çekirdekten üçü bir kutba giderlerken, diğer üçü de zıt kutba hareket ederler. Bu çekirdeklerden bir tanesi yumurta hücresini, iki tanesi sinerjit çekirdeklerini kalan iki çekirdek ise ortada polar çekirdeğini (n+n kromozomlu) meydana getirir. Tohum taslağında oluşan bu yapıya embriyo kesesi adı verilir.

Erkek üreme organının başçık kısmında, erkek üreme hücreleri üretilir ve depolanır. Başçıkta bulunan dört polen kesesi içinde çok sayıda diploit kromozomlu (2n) polen ana hücresi (mikrospor ana hücresi) bulunur. Bu hücrelerin her biri mayoz bölünme geçirerek mikrospor adı verilen (n) kromozomlu (haploid) dört hücre meydana getirir.

Mikrosporlar da mitoz bölünme geçirerek poleni oluşturur. Sitoplazma bölünmesi gerçekleşmediği için polen iki çekirdekli olur. Oluşan çekirdeklerden polen tüpünü oluşturan vejetatif çekirdek (tüp hücresi) diğeri sperm çekirdeklerini oluşturan ise generatif çekirdek (üretken) olarak adlandırılır.

 

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir