Ekosistemdeki canlılar beslenme biçimlerine göre ototrof, heterotrof ve hem ototrof hem heterotrof canlılar olmak üzere üç gruba ayrılarak incelenir. Kendi besinini üretenlere ototrof (üretici) canlılar denir.
Besinlerini üretirken ışık enerjisi kullananlara fotoototrof denir. Örneğin bitkiler, protistlerden algler ve siyanobakteriler fotosentez yapan canlılardır.
Besinlerini üretirken inorganik maddelerin oksidasyonuyla açığa çıkan kimyasal enerjiyi kullananlara kemoototrof denir. Örneğin bazı bakteriler ile birçok arke kemosentez yapan canlılardır.
İhtiyacı olan besin maddelerini dışarıdan hazır alanlar heterotrof (tüketici) canlılardır. Heterotrof canlılar beslenme farklılıklarına göre holozoik, ayrıştırıcı, parazit olarak üçe ayrılır.
Besinlerini parça veya bütün olarak alan heterotroflara holozoik canlılar, bu şekilde beslenmeye holozoik beslenme denir. Holozoik beslenen canlılar, bütün olarak aldıkları besin maddelerini sindirim sistemlerinde küçük parçalara ayırır. Beslenme durumlarına göre otçul, etçil ve hem etçil hem otçul olarak gruplandırılır.
Otçullar (herbivorlar), bitkisel kaynaklı beslenir. Ağızlarında öğütücü dişler gelişmiştir. Bağırsakları uzundur ve sindirim sistemlerinde selülozu sindirmeye yardım eden bakteriler bulundurur. Sindirimleri uzun sürer. Bitkileri yiyen hayvanlar, birincil tüketici olup koyun, keçi, tavşan, deve,inek, geyik, ceylan ve kunduz bunlara örnek olarak verilebilir.
Etçiller (karnivorlar), hayvansal kaynaklı beslenir. Parçalayıcı dişleri (köpek dişleri) gelişmiştir. Mideleri bölmesiz, bağırsakları kısadır. Sindirimleri kısa sürer. Otçul hayvanları yiyen hayvanlar, ikincil tüketici (karnivor) olup aslan, kaplan, kurt, sırtlan, tilki ve panter bunlara örnek oluşturur.
Hem etçil hem otçullar (omnivorlar), bitkisel ve hayvansal kaynaklı beslenir. Ağızlarında hem kesici parçalayıcı hem de öğütücü dişler bulunur. Mideleri tek bölmelidir ve bağırsakları orta uzunluktadır. İnsan, ayı, domuz, serçe, sığırcık, karga, hindi, turna ve ev faresi bu grupta bulunan canlılardır.
Ayrıştırıcı canlılar; canlıların yapı, iskelet, dışkı ve dökülmüş yaprak gibi organik döküntülerini hücre dışına salgıladıkları sindirim enzimleriyle parçalayarak ölü organizma kalıntılarını tüketirler. Bu sayede doğal madde döngüsünde görev alırlar.
Parazitler, başka bir canlıdan beslenerek o canlı sayesinde hayati faaliyetlerini devam ettiren canlılardır. Konak canlı, parazit canlının üzerinden beslendiği canlıdır. Parazit canlı, konağını öldürmeden üzerinde uzun süre yaşamaya devam eder; bitki ya da hayvan olabilir.
Bitki parazitleri, yarı ve tam parazit olarak iki çeşittir: Yarı parazit bitkiler, kökleri gelişmediğinden toprağa tek başına tutunarak yaşayamaz. Organik besin alamaz ve klorofil bulundurur. Klorofili sayesinde kendi besinini üretir. Ökse otu yarı parazit bitkiye örnektir. Tam parazit bitkiler klorofil bulundurmaz. Üzerinde yaşadığı bitkiden su ve minarel ile organik besin alır. Canavar otu, cinsaçı, küsküt otu tam parazit bitkiye örnektir.
Hayvan parazitleri, iç ve dış parazit olarak iki çeşittir. İç parazitler konak canlının içinde yaşar. Sindirim sistemleri körelmiş olduğundan konak canlının sindirilmiş besinleriyle beslenir. Tenya, kancalı kurt iç parazite örnektir. Dış parazitler konak canlının kanıyla beslenirler. Kene, bit, akar, sülük dış parazite örnektir. Hem ototrof hem heterotrof olanlar, böcekçil bitkiler ve öglena gibi canlılardır.
Böcekçil bitkiler, azot bakımından fakir topraklarda yaşar. Topraktan karşılayamadıkları azot ihtiyacını yakaladıkları böceklerin proteinlerini sindirerek karşılar. Hücre dışı sindirimle açığa çıkan amino asitleri hücre içine alarak kendi proteinlerini sentezler. Bu şekilde heterotrof beslenen böcekçil bitkiler, aynı zamanda fotosentez yaparak kendi besinini üretir.
Dionaea muscipula (Diyonea muskipula), Drosera capensis (Dırosera kapensis) ve Nepenthes maxima (Nefentes maksima) böcekçil bitkilerdendir. Öglena, ışık varlığında fotosentez yapar. Fotosentez yapamadığı zamanlarda suda çözünmüş hâlde bulunan organik maddelerle beslenir.
