Canlıların yapısını oluşturan temel bileşikler moleküllerden, moleküller ise element ve atomlardan meydana gelir.
Atom bir elementin özelliklerini taşıyan en küçük birimdir. Element ise benzer özellik gösteren atomların bir araya gelerek oluşturduğu madde topluluğudur. Molekül aynı veya farklı cins atomların belirli oranlarda bir araya gelmesiyle oluşan atom grubudur.
Bileşik ise iki ya da daha fazla farklı element atomlarının belli oranlarda bir araya gelmesiyle oluşan saf maddedir. Doğada bulunan elementlerin yaklaşık olarak %20-25’i bir organizmanın sağlıklı olarak gelişip üreyebilmesi için gerekli olan zorunlu elementlerdir.
Organizmalar arasında zorunlu element gereksinimi açısından benzerlik olmakla birlikte bazı farklılıklar da söz konusudur.
Örneğin insanlar yaklaşık olarak 25 elemente, bitkiler ise 17 elemente gereksinim duyar. Bu 25 elementin 4 tanesi (karbon, hidrojen, oksijen, azot) canlılarda en fazla bulunan elementlerdir. 7 tanesi (kalsiyum, fosfor, kükürt, magnezyum, klor, potasyum, sodyum) canlılarda daha az oranda yer alır. 14 tanesi (bor, çinko, nikel, krom, kobalt, bakır, flor, iyot, demir, mangan, molibden, selenyum, silisyum, kalay) çok az veya eser miktarda bulunan iz elementlerdir. İz elementler hayati önem taşıyan fonksiyonların gerçekleşmesinde görevlidir.
Farklı türdeki canlıların vücudundaki element çeşitleri ve miktarları da farklılık gösterir. Canlılardaki temel bileşikler inorganik ve organik olmak üzere iki çeşittir.
Canlılardaki Temel Bileşikler
A) İnorganik Bileşikler
- Su
- Mineraller
- Tuzlar
- Asitler
- Bazlar
B) Organik Bileşikler
- Karbonhidratlar
- Lipitler
- Proteinler
- Enzimler
- Hormonlar
- ATP
- Nükleik Asitler
- Vitaminler
